Kripto Sözlük

Address

Dijital para sisteminde gönderi yapıp almanızı sağlayan noktadır. Geleneksel para piyasalarında kullanılan banka hesabına benzer. Genellikle karşınıza bir QR kod olarak çıkar. Ancak gerçekte harf ve rakamlardan oluşan bir dizidir. Örnek yazım şekli şöyledir: 1kqHKEYYC8CQPxyV53nCju3kk2ufpQqA2

Altcoin

Sayıları 1000’i aşan altcoin’ler, Bitcoin’e alternatif olarak çıkmış kripto para türleridir. Türkiye’de en çok tercih edilenler ise Ripple, Ethereum, Litecoin ve IOTA’dır.

Anti Money Laundering (Kara Para Aklamayı Önleme)

Kara para aklamayı önlemek için geliştirilen sistemlerin tamamıdır. Yani yasal yollarla elde edilmemiş paranın, yasal olarak gösterilmesini önleyen sistemlerin genel adıdır. Mali Suçları Araştırma Kurulu (MASAK), Türkiye’de anti money laundering işlemlerini yürütür.

Arbitrage (Arbitraj)

Altın, gümüş, bakır, hisse senedi, tahvil, para ve Bitcoin gibi ticarete konu olan tüm varlık ve araçların eş zamanlı olarak farklı piyasalarda farklı fiyatlarla bulunması durumunda düşük fiyatlı piyasadan alınıp yüksek fiyatlı piyasadan satılmasıdır.

ASIC (Application-Specific Integrated Circuit)

Türkçesi “uygulamaya özgü tümleşik devreler” şeklindedir. Sadece bir işi yerine getirebilmek için üretilmiş, düşük enerji tüketimi ve yüksek verimliliğe sahip cihazların genel adıdır. Diğer işlemci türlerinden farklı olarak hem hızlı hem de verimlilerdir. Ancak tek yönlü olmaları en önemli dezavantajlarıdır.

ASIC Miner

Bitcoin madenciliği için özel olarak kullanılan ASIC sistemlerine verilen addır. Düşük enerji tüketimi ve yüksek üretim kapasiteleri nedeniyle sıklıkla tercih edilirler.

Attack %51

Kripto paralardan herhangi birinin madenciliğinin %50’den fazlasını tek bir kişi ya da organizasyonun yapmasına verilen addır. İşlem gücü, %50’nin üzerinde üretim yapacak kişi ya da organizasyona geçeceği için “kripto paranın otoritesi” anlamına gelir.

ATH

“En Yüksek Seviye (EYS)” kavramının kısaltmasıdır. ATH, dijital para birimi piyasasını takip edenler için oldukça yararlıdır. Dijital para birimleri çok ani değişimlere uğrayabilen varlıklardır ve bu nedenle EYS’lerini akılda tutmakta fayda vardır. Dijital para birimleri yeni bir en yüksek seviyeye ulaşmadan önce yolda birkaç kısmi yükseliş gösterebilir. Bu nedenle kripto paraları elden çıkarma ya da kripto para alma işlemlerini yapmadan önce iyi bir takip yapılmalıdır.

Bearish

Normal piyasalar dışında kripto para piyasasında da sık sık kullanılan bir terimdir. Genellikle satış odaklı piyasayı tanımlamak için kullanılır. Temel olarak bir mal varlığının değer kaybedeceği düşüncesine sahip olan kişilere bearish denir. Örneğin kripto paraların değer kaybedeceğine inanabilirler. Bu nedenle kripto para birimine karşı “fiyat düşürücü nitelikte” bir tutum sergiler ve genellikle satış yaparlar.

Block

Türkçesi “blok” olan ve blok zinciri içerisinde yer alan işlemleri onaylayan ya da içeren kayıttır. Saatte ortalama 6 adet blok, madencilik işlemleri ile blok zincirine eklenir. Bir zincir içerisinde yer alan bloglar da birbirleriyle etkileşim içerisinde olur.

Blockchain

Blokların birleştirilmesi ile elde edilen blockchain’in Türkçesi blok zinciridir. İçerisinde yer alan bloklar ile dağıtılmış bir muhasebe defterine benzer. Bloklar içerisinde yer alan bilgiler ile beraber devasa boyutlara ulaşır ve çok sayıda işlemi içerisinde barındırır. Bir bloğun içerisinde yer alan verinin değiştirilebilmesi için diğer bloklardan da onay alınması gerekir. Böylece blockchain içerisinde yer alan herkesin verileri korunmuş olur ve kötü niyetli kişilerin önüne geçilir.

Bullish

Bearish kavramının tam tersidir. Bir hissenin ya da kripto paranın değer kazanacağını varsayarak “fiyat yükseltici nitelikte” bir tutum sergileyen kişilerdir ve genellikle satın alma yaparlar.

Consensus

Türkçesi “uzlaşma” olan consensus; bir blockchain içerisinde yer alan tüm katılımcıların, işlemlerin gerçek ve şeffaf olduğuna mutabık olduğunu anlatmak için kullanılır. Kısacası consensus, çeşitli katılımcıların aynı bilgiye sahip olduğunu gösterir.

Cryptocurrency

Türkçeye “kripto para” olarak çevrilir. Kriptografiye dayanan para birimlerinin genel adıdır. Dünya üzerinde en bilinen kripto para ise Bitcoin’dir.

DDoS Attack

İnternet üzerinde yer alan bir sisteme saldırılmasına ve hizmetlerin geçici ya da kalıcı olarak aksaklık yaşamasına yol açan saldırı türüne DDoS denir. Kötü niyetli kullanıcılar bazı durumlarda kripto paralara hizmet sunan servislere saldırabilir. Böyle bir durumda da sistemler tam randımanlı olarak çalışamayabilir.

Escrow

Türkçesi “emanet” olan kavram, finansal kaynakların diğer kullanıcılar adına üçüncü şahıslar tarafından kontrol edilmesine denir. Üçüncü şahıslar genellikle alışverişleri sırasında birbirlerine güvenmez. Böyle bir durumda bir sağlayıcı, para ya da paraya eşdeğer herhangi bir varlığı emanet olarak tutar. Örneğin Ebay üzerinden bir kullanıcı, bilgisayar satın aldığı zaman ödediği ücret sistem içerisinde tutulur. Satın alan kişi, bilgisayar ile ilgili herhangi bir şikayette bulunmazsa ücret satıcıya iletilir.

Fiat Currencies

“Kararname ile’’ anlamına gelen Fiat, resmi bir otorite tarafından basılan, altın ya da gümüş gibi materyaller cinsinden karşılığı olmayan ve hologram gibi güvenlik önlemleri bulunan banknotlara verilen isimdir. Günümüzde dolaşımda bulunan Türk Lirası, Japon Yeni ve Yeni Zelanda Doları gibi para birimleri bu kategoride yer alır.

Exchange

Farklı para formları ya da varlıkların alışverişi sırasında kullanılan merkezi noktadır. Temel olarak kullanıcıların kripto para birimi işlemleri yapabildikleri pazar yerleridir.

FOMO

‘’FOMO’’ terimi, ‘’fırsatı kaçırma korkusu’’ anlamına gelir. Bu durum, yatırımcılar belirli bir mal varlığını, değerinin artacağı beklentisiyle almaya başladığında meydana gelir. Piyasaya dahil olan kişiler, keskin kazançları olması durumunda bir varlığa kolayca akın edebilir. Ancak FOMO’ya yakalanmak da tehlikeli olabilir. Çünkü yakın zamanda kayda değer bir yükseliş yaşadığı için bir varlığı satın almak, kişinin piyasa manipülasyonundan etkilenmesine neden olabilir.

Fork

Türkçesi “çatallanma” olan sözcük, kripto paraların, protokollerin değişikliğe uğraması durumunu ifade eder. Geliştiriciler zaman zaman dijital para biriminin protokolünü günceller. Güncellemenin süresi, niteliği ve yapısına göre kalıcı ya da geçici olur.

FUD

Korku, belirsizlik ve şüphe, ‘’FUD’’ terimi ile özetlenebilir. Bunun arkasındaki fikir, piyasaya dahil olan kişilerin, bir varlığın fiyatının düşmesine neden olma amacıyla yanıltıcı veya yanlış bilgi yaymasıdır. Bir simsar, bir varlığın fiyatının düşmesini isteyebilir. Böylece de onu başarılı bir şekilde kısa pozisyona getirebilir ya da daha düşük bir fiyata satın alıp kazanç sağlama şansını artırabilir.

Hard Fork

Kalıcı çatallanma, dijital para biriminin protokolünde veya kurallarında kalıcı bir değişiklik yaratan çatallanma türüdür. Bu çatallanmalardan biri gerçekleştiğinde, eski kurallarla çıkarılan blokları kabul etmeyen, tamamen yeni bir blok zinciri görülür. Eski zincir hayatta kalabilir, ancak hem eski hem de yeni blok zincirlerinin devam edebileceği bir senaryoyu beraberinde getirir.

HODL

Sıkıca tutunmak (HODL), kripto para yatırımcıları tarafından geliştirilmiş bir terimdir. Kısaltma esasen “hold” kelimesinin yanlış yazılmasından kaynaklanır. Kripto para birimlerinin değerleri son derece değişken olabilir. Bu nedenle önemli fiyat dalgalanmaları yaşandığı zaman bazı piyasa yatırımcıları basitçe “sıkıca tutunmak” gerektiğini belirtir ve ellerinde tuttukları kripto paraların satışını gerçekleştirmez.

Long/Long Position

Fiyatlarının yükseleceği beklentisiyle yapılan mal veya menkul değer alımına “long position” yani “uzun pozisyon almak” denir.

MC

Açılımı “Market Cap” olan ve toplam piyasa değeri kavramı için kullanılan terimin kısaltmasıdır. Örneğin Bitcoin’in piyasa değeri ile piyasada bulunan Bitcoin miktarının çarpımı, piyasa değerini verir. Terim ayrıca bir grup kripto para biriminin toplamını da ifade edebilir.

Mining

Bitcoin gibi kripto paraların herhangi bir merkezi yoktur. Bu nedenle sistem içerisinde yapılan alım-satım gibi işlemlerin sürekli olarak kaydedilmesi gerekir. Mining yapan kişi ve kurumlar hem yeni işlemlerin yapılmasını sağlar hem de yeni işlem yapılabilecek alanların açılmasını sağlarlar. Bunun karşılığında da kripto para ile ödüllendirilirler.

Moon

Piyasada yer alan bir para birimi, varlık ya da hisse senedinin keskin şekilde yükselişe geçmesi durumudur. Yani bir para birimi “moon” olursa bunun anlamı, birimin değerinin hızlı bir şekilde yükselmesidir.

Noob

Deneyimsiz kripto para kullanıcılarına verilen takma isimdir. Türkçeye “çaylak” olarak geçer.

POW

“Emek ispatı” şeklinde Türkçeye geçen durumdur. Bitcoin dahil olmak üzere birçok kripto para çeşidi POW kullanır. Kripto para üretimi, işlemlerin yapılması ve diğer birçok işlemde emek ispatından yararlanılır. Sistem içerisinde madenciler, katkıda bulunup yapılması zor olan işlemleri tamamlar. Bunun karşılığında madencilere, işlemleri doğruladıkları için ödül olarak kripto para verilir.

Private Key

Bir sayı ve harf dizisi olarak sunulan özel anahtar, bir yatırımcının dijital para birimine erişmek için kullanabileceği bir bilgidir.

Public Key

Ortak anahtar, yatırımcının dijital para birimi alabileceği bir adrestir. Bu ortak anahtar, özel anahtarda olduğu gibi sayı ve harf kombinasyonundan oluşur.

Pump and Dump

Türkçesi “pompalama ve boşaltma”dır. Pompalama bir veya birkaç piyasa katılımcısının bir varlığın fiyatını şişirmek için birlikte çalışmasıdır. Boşaltma ise varlığın değeri yapay olarak yüksek olduğunda satmalıdır.

Rekt

Dijital literatürde “mahvolmuş” anlamına gelir. Genellikle manipülatörlerin, geriye döndürülmesi zor bir zarar ile karşılaşması durumunda kullanılır.

ROI

ROI yani “yatırım getirisi”, herhangi bir yatırımdan gelen gelir olarak açıklanabilir. Kripto paralarda da yatırımcılar ROI’ye dikkat eder. Temelde bir yatırımcı parasını kripto para birimine yatırıyorsa bundan tatmin edici bir dönüş alma umudundadır. Elde edilen dönüşe ise ROI adı verilir.ROI yani “yatırım getirisi”, herhangi bir yatırımdan gelen gelir olarak açıklanabilir. Kripto paralarda da yatırımcılar ROI’ye dikkat eder. Temelde bir yatırımcı parasını kripto para birimine yatırıyorsa bundan tatmin edici bir dönüş alma umudundadır. Elde edilen dönüşe ise ROI adı verilir.

Satoshi Nakamoto

Satoshi Nakamoto, Bitcoin fikrini ortaya atan kişinin takma adıdır. Bugüne kadar birçok kişinin Nakamoto olduğu iddia edilmiştir. Ancak Nakamoto’nun tam olarak kim olduğu, ne iş yaptığı ya da nerede yaşadığı bilinmemektedir.

Short/Shorting

“Kısa pozisyon almak” olarak da bilinen açığa satış, varlık değerinin düşeceğine inanılan para birimi, hisse senedi ya da varlıktan; başka bir para birimi, hisse senedi ya da varlığa geçmeyi tanımlar. Kripto paralarda da uygulanır. Bu yöntemi düşünen yatırımcılar, uygulamanın çok fazla risk içerdiğini unutmamalıdır.

Signature

Bitcoin işleminin tanımlı bir alandan geldiğini kanıtlamak için kullanılan anahtarların eşleşmesidir. Bir dijital özet olarak düşünülebilir.

Testnet

Test için kullanılan ve maddi olarak değeri olmayan kripto para birimlerine verilen isimdir.

Tor

Online olarak kimliklerin gizlenmesini sağlayan protokoldür. Birçok kripto para kullanıcısı tarafından tercih edilir.

Virgin Bitcoin

Hiçbir işlem görmemiş Bitcoin’e verilen isimdir.

Wallet

Türkçesi cüzdandır. Bitcoin’ler dijital ortamda bulunan wallet’ların içerisinde saklanır. Blockchain’de yer alan bloklar içerisindeki adresinizde wallet bulunur ve gizli anahtarınız sayesinde bağlanabilirsiniz.

Whale

Türkçesi “balina” olan bu terim, büyük hesapları olan ve çok büyük giriş ya da çıkışlar yapan kişileri tanımlamak için kullanılır. Bu kişiler piyasayı dalgalandırabilecek kadar güçlüdür ve manipülasyon yapabilirler.

White Paper

Kripto para birimi geliştiricileri, inovatif olan mal varlıkları için “beyaz kitap” isimli bir belge hazırlar. Bu belge esasında teknolojinin yanı sıra dijital mal varlığı hakkında da geniş bilgiler sunar.